Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΕΥΘΥΝΩΝ

Η έκρηξη των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών τα τελευταία χρόνια έφερε, μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο του πολίτικού και νομικού διαλόγου την αρχή της αλληλεγγύης στην ενωσιακή έννομη τάξη. Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο δράσης της Ένωσης και των κρατών μελών της στους τομείς ασύλου, μετανάστευσης και συνόρων, υπό το πρίσμα των αρχών της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής των ευθυνών/βαρών (άρθρο 80 ΣΛΕΕ). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ευρωτουρκική συμφωνία για το προσφυγικό, στον Κανονισμό «Δουβλίνο», στη νατοϊκή παρουσία στο Αιγαίο για την καταπολέμηση της διακίνησης ανθρώπων, καθώς και στις διαδικασίες μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης. Στο ίδιο πλαίσιο, λαμβάνονται υπόψη και αναλύονται οι πρόσφατες νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο επί του συγκεκριμένου θέματος. Μέσα από τη διεπιστημονική προσέγγιση του θέματος που συνδυάζει το Διεθνές/Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τις Διεθνείς Σχέσεις και Πολιτικές Επιστήμες επιχειρείται να αναδειχθούν οι διεθνοπολιτικές προεκτάσεις του ζητήματος, ενώ μέσω της κριτικής ερμηνευτικής προσέγγισης αξιολογούνται και προτάσσονται μια σειρά από ευρωπαϊκά και εθνικά μέτρα βελτίωσης αλλά και αλλαγής του υπάρχοντος θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να συμβάλλει στη βελτίωση της κατανόησης των αρχών της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής των ευθυνών/βαρών και να ενισχύσει την ελληνική βιβλιογραφία για το θέμα αυτό. Στο πλαίσιο αυτό, η αλληλεγγύη γίνεται αντιληπτή όχι απλώς ως ηθική υποχρέωση, αλλά ως δεσμευτική νομική και πολιτική βάση. Ακολούθως, η αρχή της αλληλεγγύης αναδεικνύεται σε βασική δικαιοπολιτική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεμελιώδους μάλιστα σημασίας για την συνεκτικότητα, την βιωσιμότητα της Ε.Ε. και την επανασύνδεσή της με την ανθρωπιστική παράδοση του ευρωπαϊκού διαφωτισμού.