Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΡΟΚΛΟ

Το ερευνητικό αντικείμενο της ανά χείρας μελέτης εγγράφεται και στον ιστορικό και στον συστηματικό κλάδο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Επεξεργάζεται την (όχι αποκλειστικώς, όπως βαθμιαία θα αναδειχθεί, κοσμολογική) κατηγορία του "χρόνου" κατά τον τρόπο δια του οποίου αρθρώνεται στην κατά κύριον λόγον κοσμολογική πραγματεία του νεοπλατωνικού Πρόκλου (412-485) "Υπόμνημα εις τον Τίμαιον του Πλάτωνος". Οίκοθεν νοείται ότι το διάστημα των οκτώ αιώνων που έχει παρεμβληθεί μεταξύ της σύνταξης του διαλόγου αυτού -ενός από τους ανήκοντες στην έσχατη χρονολογική περίοδο των συγγραφών του- του ιδρυτή της Ακαδημίας και του υπομνηματισμού ενός από τους πιο, υπό οιαδήποτε προσέγγιση, σημαντικούς σχολάρχες της -αν όχι του πιο σημαντικού- αποκλείει σαφώς μία απλή σχολιογραφική αναπαραγωγή του αρχικού κειμένου. Το ότι ο "Τίμαιος" εθεμελίωσε συστηματικά, και μάλιστα δια της εντυπωσιακής σύνθεσης της φυσικής επιστήμης με τα μαθηματικά, την αρχαία ελληνική Κοσμολογία αποτελεί κοινόν ερευνητικό τόπο, ήδη από την αρχαιότητα. Ωστόσο, ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει τις εξίσου εντυπωσιακές επιδόσεις του Πρόκλου στις ανωτέρω επιστήμες, και με διευρυμένη μάλιστα αξιοποίηση των εν τω μεταξύ εξελίξεων και διαμορφωθεισών ερευνητικών ανησυχιών, με συνέπεια ο χαρακτηρισμός του ως υπομνηματιστή να αποτελεί μία ελάχιστη αποτύπωση της εμβέλειας την οποία ανέδειξε ως συγγραφέας. Κάθε πραγματεία του αποτελεί έναν επικό άθλο και διαμορφώνει συνθήκες όχι μόνον κορυφαίων θεωρητικών συνθέσεων αλλά και ανατροπής αναφορικά με τα έως την εποχή του ερευνητικά δεδομένα. Τα εγχειρήματά του με κάθε άνεση μπορούν να χαρακτηρίζονται ως ολιστικά και ανάγονται στην περιοχή του τελολογικά κατευθυνόμενου συνεκτικού συστήματος Γνώσης. Τρόπον τινά εμφανίζουν το παγκόσμιο Πνεύμα κατά την εκάστοτε ανάπτυξή του και αναδεικνύουν το πώς η ανθρώπινη λογική αναλαμβάνει να δομήσει, σε θεωρητική κλίμακα, ορθολογικά την πραγματικότητα και να την εντάξει σε συναρπαστικές για την ευελιξία τους κατηγοριοποιήσεις.