Συναντήσαμε την Άλκη Ζέη στον ΙΑΝΟ, και μας μίλησε για τη συγγραφική της πορεία, για τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα των έργων της, για τα σημερινά παιδιά και τη διαπαιδαγώγησή τους. Απολαύστε την!


 Της Άννας Θεοδόση


Μισείτε τη λέξη “μήνυμα”.


Μισώ τη λέξη μήνυμα. Γράφω μία ιστορία και ό,τι θέλω να περάσω το περνάω, δεν το περνάω όπως είναι, φανερό, έχει υπόγειους δρόμους που περνάνε και φτάνουν στα παιδιά χωρίς αυτά να το καταλάβουν, όπως όταν έγραφα τον Περίπατο του Πέτρου ήθελα να τους γράψω για την αντίσταση και τον πόλεμο. Έβαλα ένα παιδί, ήρωα 10 χρονών, όπου μέσα από τα μάτια του γίνονται όλα. Και εκείνη την ώρα όταν το έγραφα, έγινα εγώ εκείνο το παιδί για να τα βλέπω όλα όπως γίνονταν με τα μάτια του παιδιού και όχι με τα δικά μου μάτια ύστερα από χρόνια.


Να σας κάνω μία ερώτηση τώρα που μας έρχεται και από τους συνεργάτες του ΙΑΝΟΥ. Γιατί τη σκοτώσατε τη χελώνα στον Περίπατο του Πέτρου;


Γιατί πραγματικά οι Ιταλοί σκότωναν γάτες και χελώνες για να φάνε οι ίδιοι. Τόσο απλά...


Από το πρώτο σας έργο, το Καπλάνι της βιτρίνας, θα θέλατε να μας περιγράψετε τι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα στη συγγραφική σας πορεία;


Το Καπλάνι της βιτρίνας, από το 1963 που βγήκε κανονικά άρχισε να κυκλοφορεί μετά το 1975. Τον πρώτο καιρό και άνθρωποι προοδευτικοί δε συμφωνούσαν πολύ ότι είναι ένα βιβλίο για παιδιά με δεδομένο ότι το περιεχόμενό του αναφέρεται στη δικτατορία. Ευτυχώς για το βιβλίο και δυστυχώς για τον τόπο, έγινε το 1967 η δικτατορία και κατάλαβαν πως μπορούμε να μιλάμε στα παιδιά για αυτά τα πράγματα. Έπειτα επί δικτατορίας διαλύθηκε το Θεμέλιο και μετά επανεκδόθηκε από τον Κέδρο και πλέον μετά το 1975 άρχισε να κυκλοφορεί κανονικά το Καπλάνι της βιτρίνας. Δηλαδή αν ήμουν καμία συγγραφέας που απογοητευόμουν. Θα είχα απογοητευτεί για όσα πέρασε το βιβλίο.


Όλα σας τα έργα έχουν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Πόσο εξαγνιστικό είναι αυτό;


Άθελά μου βγαίνω εγώ από κάπου. Και για το σκύλο μου να γράψω, θα 'μαι και εγώ μέσα στο σκύλο μου. Παραδείγματος χάρη στο Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της που έχει αναφορά στη σημερινή ζωή και μιλάει για τα ναρκωτικά χωρίς να έχει καμία σχέση με τα παιδικά μου χρόνια, συμμετέχει η γιαγιά, μπαίνει μέσα στην υπόθεση, με τις φιλενάδες της που εγώ τις ονομάζω Ασπασίες.


Διάβασα κάπου ότι σας παίρνει μέχρι και δύο χρόνια να ξεπεράσετε το βιβλίο που έχετε γράψει.


Ναι αυτό συμβαίνει γιατί είμαι πολύ δεμένη με τους ήρωές μου. Για παράδειγμα με την Κωνσταντίνα πήγα πριν δύο χρόνια στο Άαχεν, εκεί όπου την έχω βάλει να ζει και σε ένα δρόμο μου φάνηκε ότι την είδα κάποια στιγμή να έρχεται. Για να απογαλακτιστώ από το τελευταίο βιβλίο θα κάνω καιρό νομίζω.


Δηλώσατε πρόσφατα για τα σημερινά παιδιά και τον τρόπο που αντιμετωπίζουν όλα όσα συμβαίνουν, όπως τη βία και το φασισμό, ότι σημαντικό ρόλο για τη διαπαιδαγώγησή τους παίζουν οι δάσκαλοι και η δουλειά που γίνεται στη σχολική τάξη. Μπορείτε να μας αναπτύξετε την άποψή σας;


Οι δάσκαλοι παίζουν βασικό και κύριο ρόλο. Δηλαδή μπορείς να πας στο Κολλέγιο και να πας και σε ένα σχολείο μίας απομακρυσμένης περιοχής και στη δεύτερη περίπτωση τα παιδιά να είναι “καλύτερα”, περισσότερο κατατοπισμένα γιατί κύριο ρόλο παίζει ο δάσκαλος, ο οποίος τα εμπνέει και τα παροτρύνει να πέσουν στην “παγίδα” του διαβάσματος.


Επομένως θεωρείτε ότι είναι λύση οι δάσκαλοι στον τρόπο που τα παιδιά αντιμετωπίζουν τη σύγχρονη πραγματικότητα;


Η λύση δεν είναι μόνο οι δάσκαλοι. Θα έπρεπε να υπάρχουν βιβλιοθήκες σε κάθε σχολείο και οι βιβλιοθηκάριοι να έχουν σημαντικό ρόλο. Δεν θα πρέπει να τα φορτώνουμε στο δάσκαλο όλα! Ο δάσκαλος, ελλείψει βιβλιοθηκάριου, τα φορτώνεται όλα όπως για παράδειγμα να παροτρύνει το παιδί να προχωρήσει στη μελέτη και άλλων αναγνωσμάτων εκτός του βασικού που περιέχεται στο αναγνωστικό του.


Αν ήσασταν 18 χρονών σήμερα και δίνατε πανελλήνιες, τι θα θέλατε να κάνετε;


Όχι! Θα ήθελα να είμαι όσο είμαι και να μη δίνω πανελλήνιες!


Τι θα θέλατε όμως να σπουδάσετε;


Μπορεί να ήθελα τα ίδια να σπουδάσω, όμως έχω τέτοια απέχθεια για τις πανελλήνιες... Τα παιδιά μου έχουν σπουδάσει στη Γαλλία και τα εγγόνια μου στο Βέλγιο και όταν πρωτοπήγαν εκεί δεν ήξεραν ούτε μία λέξη στα γαλλικά και όμως δε χρειάστηκε να πληρώσουμε τίποτα για ιδιαίτερα μαθήματα! Δεν υπάρχει εκεί η λέξη φροντιστήριο! Όλα τα κάνουν στο σχολείο. Εδώ βλέπεις μία μαμά που τρέχει όλη μέρα, να πάει το παιδί στα αγγλικά, στα γαλλικά, στο φροντιστήριο, και μπαλέτο φυσικά αν είναι κορίτσι...τρέξιμο όλη τη μέρα!