ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Όχι, ούτε η σύνθεση του Raffaelo ούτε πολύ περισσότερο η πρωτότυπή της δια χειρός του Ζωγράφου του Θανάτου, δε διακατέχονται απ' το αναπόφευκτα πένθιμο τούτο πνεύμα της συμπόνιας, που καθοδηγούσε τις ενοχές του τεχνίτη των "Ωρών Ροέν" καθώς ιστορούσε το "Νεκρό άνθρωπο ενώπιον του Κριτή του", εν μέσω του τρόμου της πανώλης, κυρίως δε, υπό το βάρος μιας έξωθεν υπαγορευμένης εκλογής. Τόσο το Θείο Σώμα του Χριστού στον πίνακα του Ραφαήλ όσο κι εκείνο του νεκρού οπλίτη στην πρόσοψη της αττικής ληκύθου, ανήκουν στην ίδια «ανευσεβή φυλή» - «φυλή» ενεργητική, με αυτοπεποίθηση κι έλλογη βεβαιότητα σε όλες της τις εκφάνσεις, έστω κι αν η αισθητή ομορφιά του πρώτου είχε ήδη δοκιμαστεί σκληρά στον αγώνα της με την ουτοπική δογματική και το στιλιστικό ολοκληρωτισμό του μεσαιωνικού ασυμβίβαστου, πριν λάβει και πάλι το ιδανικό της, παγανιστικό σχήμα. Ο αιώνας του Raffaelo όπως και ο «χρυσός αιώνας» των Ελλήνων, βίωναν τη φύση σαν σύνολο δυνατοτήτων με ορισμένα, ξεκάθαρα όρια· ο κόσμος τους ήταν τόσο ευρύς όσο ο ανθρώπινος νους μπορούσε να διανύσει κι όχι πλατύτερος, ενώ κάθε τέλειο έργο της τέχνης εξέφραζε με το δικό του τρόπο, το ποιοτικό προφίλ της πραγματικότητας που το άτομο καλείτο να σταθμίσει σύμφωνα με τη οπτική του πείρα αλλά και τους εκάστοτε κοινωνικούς ερεθισμούς. Η τέχνη και τις δυο περιόδους παρότι τις χωρίζει μια σχεδόν χιλιετία πολιτικών αναβρασμών, υπήρξε εξίσου κοσμική στη θεώρησή της, με το ιδεώδες της "καλοκαγαθίας" κυρίαρχο όπως κι απόλυτα εφικτό στην υλική πραγμάτωση της υπόστασής του απ' τους δημιουργούς, οι οποίοι όχι μόνο το πήραν σαν πρότυπο έκφρασης αλλά και το ανύψωσαν εγνωσμένα σε εκείνη την παραπανίσια συχνά, νατουραλιστική βαθμίδα, όπου κάθε οπτική γλώσσα έμελλε να αντλεί τις μεστές ποιότητες του λεξιλογίου της.