ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Η αλλαγή του θεματικού προσανατολισμού που συντελείται στο ύστερο έργο του J. Habermas, κατά τη δεκαετία του '80, καθιστά την επικοινωνιακή ορθολογικότητα καθολικό κριτήριο για τη κατανόηση της κοινωνικής πράξης και αποδυναμώνει την ισχύ της κριτικής ορθολογικότητας σηματοδοτώντας την επιστροφή της κριτικής θεωρίας του στο πεδίο της παραδοσιακής θεωρίας της ορθολογικότητας. Με αυτή τη θεωρητική επιλογή ο J. Habermas απομακρύνεται από τις επιστημολογικές και γνωσιοθεωρητικές αντιλήψεις του πρώιμου έργου του, της δεκαετ΄λιας του '60 και επιδίδεται στη διερέυνηση των ''καθολικών'', των ''υπερβατολογικών'' δομών της γλωσσικής επικοινωνίας αναζητώντας σε αυτές το ''κατηγορικό'' μέσο για την διόρθωση του ''κανονιστικού'' ελλείματος της κριτικής θεωρίας. Την ίδια χρονική περίοδο η θεωρία της κριτικής παιδαγωγικής επιστήμης στις γερμανόφωνες, κυρίως, ευρωπαικές χώρες διαμορφώνεται σε μεθοδολογικό και εννοιολογικό επίπεδο υιοθετώντας τις αντίστοιχες επιλογές του μαμπερμασιανού έργου. Η κριτική παιδαγωγική μέσω του επικοινωνιακού επαναπροσδιορισμού της, αν και αξιολογεί τα παιδαγωγικά ζητήματα με κοινωνικά κριτήρια, δεν επιτυγχάνει την καινοτόμα και ριζοσπαστική ερμηνεία τους, αλλά επιδίδεται στη επικοινωνιακή ερμηνεία τους δίνοντας έμφαση στην ανάδειξη της διυποκειμενικής φύσης των παιδαγωγικών διαδικασιών, χωρίς να διερευνά τον τρόπο συγκρότησης τους και τις μεταβολές που υφίστανται. Για το λόγο αυτό, στην παρούσα μελέτη, η θεματική μεταστροφή στο χαμπερμασιανό έργο διερευνάται με στόχο την αξιοποίηση ακριβ΄πως των θεωρητικών δεδομένων που θα καταστήσουν δύναμη τη διακρίβωση της συνάφειάς της με τη θεματική της κριτικής παιδαγωγικής.